Teodor Axentowicz (1859 Braszów/Rumunia - 1938 Kraków)

Lirnik

pastel, tektura, 97,5 × 67,5 cm w świetle ramy
sygn. p. d: T. Axentowicz

Postać lirnika ukraińskiego – wędrownego ludowego śpiewaka obdarzonego mocą przepowiadania przyszłych wydarzeń i sławiącego bohaterskie dzieje, grającego na lirze korbowej lub teorbanie – wpisuje się w obraz „matki Ukrainy” . Lirnik, natchniony wieszcz, pojawił się w polskiej literaturze romantycznej. Wielokrotnie uwieczniany w malarstwie rodzajowym. Axentowicz po raz pierwszy wprowadził go do „Panoramy Racławickiej”, malowanej w 1894 r. Jak słusznie zauważył Waldemar Okoń „w grupie modlących się pod krzyżem o zwycięstwo postaci obok starca – konfederata umieszczono „dida” lirnika, klęczącego na czele tej grupy, co ze względu na skalę dzieła i towarzyszące mu konteksty narodowo-patriotyczne jest niewątpliwe formą uwiecznienia trwającej przez cały XIX wiek tradycji (Waldemar Okoń, Alegorie narodowe. Studia z dziejów sztuki polskiej XIX wieku. Wrocław 1992, s. 18; A.Krol, B.Deptuła, Teodor Axentowicz. Ormianin polski, PGS Sopot 2014, str.60).
Axentowicz w swojej tworczości powracał do tematu lirnika – znany jest m. in obraz z około 1900 r.: „Lirnik i dziewczyna” (olej, tektura. 60,5 x 49,8 cm; ze zbiorow Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki im. Borysa Woźnickiego). W prezentowanej pracy urzeka niezwykła dbałość o szczegoły w połączeniu ze swobodą malarską przedstawienia.

Podpis pod dodatkowym zdjęciem:
Lirnik i dziewczyna
źródło: Lwowska Narodowa Galeria
Sztuki im. Borysa Woźnickiego; http://www.
pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/
Lirnik_i_dziewczyna.jpg

Teodor Axentowicz

W latach 1878-1882 uczęszczał do monachijskiej ASP, gdzie pobierał nauki u Gabriela Hackla, Alexandra Waguera i Gyuli Benczura. W 1882r. wyjechał do Wenecji oraz do Paryża, gdzie uczył się w E.A.Carolusa - Durana. W Paryżu był do 1895r., zajmował się tam ilustrowaniem i kopiowaniem dziel dawnych mistrzów. Od 1895-1934r. był profesorem w SSP W Krakowie, na to stanowisko powołał go Julian Fałat. Był też współzałożycielem Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka". Wiele podróżował był m.in. w Londynie, Włoszech, Stanach Zjednoczonych. W 1897r. założył szkole malarstwa dla kobiet. Otrzymał członkostwo Societe Nationale dex Beaux-Arts za portret Wiktora Osławskiego (1890r.) Malował przede wszystkim olejem, ale od 1890r. zaczął używać pasteli. W jego twórczości można zauważyć wpływ secesji oraz symbolizmu.

Czytaj więcej